Glavni akter drame bio je kineski velemajstor Ding Liren, koji se nakon odlično vođene partije, negdje u završnoj fazi, desetak poteza pred vremensku kontrolu, neočekivano potpuno izblokirao, u doslovnom smislu riječi mentalno zamrzao i samoubilački sunovratio u poraz.
Fenomen mentalnog zamrzavanja nije nepoznat u šahovskoj psihologiji; shodno rangu i nivoima takmičenja kroz sopstvenu praksu doživjela ga je većina igrača. To je onaj parališući trenutak koji iznenada izroni „iz unutrašnjeg mraka“ i na određeno vrijeme potpuno okameni psihu. Karakterišu ga mentalne ruminacije iz čijeg ponavljanja ne proizilazi nikakav validan zaključak i doživljaj nekontrolisane užurbanosti vremena, koja, s obzirom da se fenomen najčešće javlja u vremenskoj oskudici, dovodi do paničnog reagovanja. Od psihičkih funkcija u njemu najintenzivnije strada volja, ambivalentnost kao njen primarni poremećaj kontinuirano raste sve do nivoa kad neodlučnost više nije u stanju da samu sebe podnosi i sa olakšanjem se prepušta mazohističkim čarima autodestrukcije. U tom času dolazi do definitivnog gubitka samokontrole, impulsivna odluka da je bolje povući bilo šta nego trpjeti nepodnošljivu tenziju odlaganja (prokrastinacije) donosi se naprečac i lanac gubitničke spirale i zvanično dobija dozvolu za odmotavanje.
Ding Liren se zamrzao sedam minuta pred vremensku kontrolu. Nakon što je relativno bezbjedno prošao kroz auru nagovještaja i povukao potez h4, demoni su ga definitivno preuzeli i uprkos tome što se igralo bez vremenskog dodatka samoubilački se spustio ispod minuta i sa nekoliko narednih loših poteza ovjerio poraz.
Među prvima mu je izmjenjeno psihičko stanje (još na prelazu šestog u peti minut ) dijagnostikovao velemajstor Giri u funkciji komentatora na sajtu Chess 24.com asocirajući usput slučajeve iz svoje prakse kad se suočio s iznenadnim lakim brzopoteznim pobjedama usljed sličnog „zamrzavanja Ananda i Geljfanda“.
U pratećem komentaru je objasnio da su ovakva stanja posljedica kumulativne tenzije koja tako nagomilana, bez formiranih pobuda i direktnog povoda, može neočekivano da podivlja i probije prenapregnute psihološke odbrane. Slijedeći navedenu misao, po njemu, Ding Lirenova blokada nije bila posljedica igre i zahtjeva konkretne pozicije (do momenta blokade više nego solidne), već prolongirane spoljne tenzije (neminovne u ovakvim mečevima) koja je bezosjećajno izabrala pogrešan trenutak za svoju promociju.
„Povuci potez, povuci potez“ orilo se onlajn platformama dok su minuti i sekundi neumoljivo iščezavali sa ekrana Dingove polovine šahovskog časovnika. Uzbuđenje je izazvalo predinfarktne komentare navijača, temperamentna Tanja Sadčev je mlatarala rukama sa komentatorskog pulta u uzaludnoj nadi da će nekim virtuelnim kanalom uspjeti da ga razbudi, velemajstor Daniel Narodski mu je poručivao da ni fizički neće moći da izvuče devet „pristojnih poteza“ bez vremenskog dodatka, retrogradno je prikazana slika u kojoj Nakamura sa nevjericom zagleda u Dingovo vrijeme. Ali sve što su uspjeli da postignu u svojoj misiji bilo je samo uspeće do vrhunca kolektivne ekscitacije u kome je nepovratno zamrznuti Ding, spuštajući se ispod minuta, objema rukama obuhvatio glavu, iracionalnom simbolikom dajući na znanje „da se tek sprema za temeljno razmišljanje“.
U postmortem emotivnim reakcijama, profesionalnim i amaterskim, uglavnom su prevladavali žal i tuga, ali bilo je i ljutnje, gnjeva, ismijavanja, potcenjivanja…. Velemajstor Irina Kruš (komentator na sajtu FIDE) je ovakav poraz nazvala „srceslamajućim“, njen kolega velemajstor L Ami je tvitovao „da mu je bilo bolno gledati totalno potonuće“, dok je anonimni navijač ovakav poraz proglasio „neodgovornim činom prije svega prema sebi, ali i šire, prema sveukupnoj šahovskoj zajednici“.
Kao da je svako od posmatrača ove samouništavajuće drame doživio sebe kao njenog indirektnog učesnika i posljedično tome i proživio sopstvenu emotivnu traumu.
Slika zamrznutog Ding Lirena, bespomoćnog da se izbori sa svojim „unutrašnjim neprijateljem“, ostaće u šahovskoj istoriji kao trajno svjedočanstvo složenosti psihološke borbe i autodestruktivnog mentalnog otpora koji treba savladati da bi se stiglo do samog vrha. Uprkos tome što je ogledalo nemoći, ona je duboko ljudska i afirmiše saosjećajnost kao vrlinu koja nam sve više nedostaje.
Autor: dr Slobodan Ilić
Izvor: Večiti šah
Najnovije vijesti Srpskainfo i na Viberu